Orhan Gazi: Osmanlı’ın Sessiz Fatihi ve Bursa’nın İlk Sultanı

Orhan Gazi Kimdir?

Orhan Gazi (yak. 1281-1362), Osman Gazi’nin oğlu ve Osmanlı Beyliği’nin ikinci hükümdarıdır. Osmanlı Devleti’ni sınırlı bir uç beyliğinden çıkararak kent merkezli, kurumlu ve düzenli bir yapıya kavuşturmuştur. Adaletli, vizyoner ve yapılandırmacı liderliğiyle hem Anadolu’da hem de Rumeli’de Osmanlı’nın kök salmasını sağlamıştır.

Kimlik Kartı

Gençlik Yılları ve Osman Gazi’den Devralışı

Orhan Gazi, çocukluktan itibaren babası Osman Gazi ile sefere çıkmış, askeri ve siyasal tecrübe kazanarak yetişmiştir. Osman Gazi’nin yaşlılığı ve hastalığı yıllarında fiilî olarak beyliği yönetmeye başlamış, 1326’da resmen hükümdar olmuştur. İlk olarak kardeşi Alaeddin Paşa’yı vezir atayarak Osmanlı’nın ilk vezirlik kurumunun temelini atmıştır.

Bursa’nın Fethi ve Stratejik Hamleleri

1326 yılında, uzun yıllar süren kuşatmanın ardından Bursa, Orhan Gazi tarafından fethedilmiştir. Kuşatma sırasında Mudanya ve Atranos (Orhaneli) gibi stratejik noktalar ele geçirilerek şehrin Bizans’la olan bağlantısı kesilmiştir. Şehir, 6 Nisan 1326’da teslim olmuş ve Orhan Gazi, Bursa’yı Osmanlı’nın ilk başkenti yapmıştır.

Osmanlı Başkenti: Bursa

Fetihle birlikte Bursa, Yenişehir’den başkent olarak taşınmış ve Orhan Gazi tarafından idari, askeri, dini ve ticari merkez haline getirilmiştir. Osmanlı mimarisinin ilk örnekleri burada inşa edilmeye başlanırken, şehir planlaması da büyük bir dönüşüme uğramıştır.

Mimari Dönüşümler ve Külliyeler

Orhan Gazi, Bursa’yı sadece fethetmemiş, şehri adeta yeniden inşa etmiştir.

• Orhan Camii (1339) ve külliyesi şehrin merkezine yerleşmiştir.
• Aynalı Çarşı (eski Orhan Hamamı)
• Emir Han (ilk Osmanlı hanı)
• Orhan İmareti ve Medresesi
• Zaviye ve vakıf sisteminin temelleri bu dönemde atılmıştır.

İlkler ve Kurumsallaşma Hamleleri

Orhan Gazi dönemi, Osmanlı’daki “ilk”lerin yoğun olduğu bir dönemdir:

• İlk Osmanlı parası (Akçe) 1327’de basıldı.
• İlk Medrese, 1331’de fethedilen İznik’te açıldı.
• Divan-ı Hümayun sistemi yerleşti.
• Kadılık sistemi kurularak adalet yapılandı.
• İlk düzenli ordu kuruldu (Yaya ve Müsellem birlikleri)

Coğrafi Genişleme ve Rumeli’ye Adım

• 1331: İznik fethedildi, dinî merkez oldu.
• 1337: İzmit alındı.
• 1345: Karesi Beyliği Osmanlı’ya katıldı.
• 1354: Çimpe Kalesi’nin fethiyle Osmanlı ilk kez Rumeli’ye geçti.

Ailesi ve Vefatı

Orhan Gazi’nin en tanınmış oğlu, Rumeli fetihlerinin öncüsü olan Süleyman Paşa‘dır. Eşi Nilüfer Hatun, Bizans kökenlidir ve Osmanlı tarihinde etkin rol oynamıştır. 1362’de vefat eden Orhan Gazi, Tophane’deki türbesine defnedilmiştir.

Harita: OrhanGazi Türbesi

Orhan Gazi’nin türbesi, Bursa’nın Osmangazi ilçesinde, Tophane Parkı içerisinde yer almaktadır. Ziyaret için oldukça uygun olan bu alan, aynı zamanda Osman Gazi Türbesi ve Saat Kulesi gibi yapılarla birlikte tarihi bir kompleks oluşturur.

Bursa’daki Eserleri Tablosu

Kaynaklar

• Bursa Alan Başkanlığı
• T.C. Kültür Bakanlığı Arşivi
• TDV İslam Ansiklopedisi
• Halil İnalcık – Osmanlı Tarihi
• Bursa Belediyesi Yayınları